I dag gror det tett i utmarka mange stader, og i Kvam har alle stølane gått ut av bruk, utanom ein - Ullsteindalstølen på Åse. Slik har det blitt i vår tid, men for 150 år sidan hadde nesten alle gardane i Kvam minst ein støl, mange to, og enkelte gardar hadde enno fleire.
Å bruka utmarka og fjellområde som beitemark for husdyr har lange tradisjonar i Norge og fleire andre land, blant anna Italia, Frankrike, Sveits og Spania, kan ein lesa i boka.
«At støling var vanleg alt i vikingtida, er dokumentert ved at det er lover i Gulatingslova som omhandlar dette. Og i Magnus Lagabøters landslov frå 1300-talet er det også lover som har med støling å gjera. Det same gjeld seinare lovverk her i landet», står det i innleiinga.
SmørstølarBoka kom ut hausten 2019 og har samla foto og tekst om alle dei 125 stølane i Kvam. Sommaren var viktig - både for avdråtten og inntektene.
«Før meieribruket vart vanleg, var smør det viktigaste mjølkeproduktet. Og det vart rekna at smøret som vart produsert på vinteren, hadde dårlegare kvalitet og vart dårlegare betalt enn det smøret som vart laga på somrane på stølane. Difor var sommarbeita så viktige, og dei kunne variera svært frå støl til støl. Enkelte stølar vart rekna som relativt dårlege stølar der avdråtten
