Forskerforum
28.11.2016
Dei vitskaplege helteforteljingane kan både inspirere og ekskludere.
Vi treng ein kultur for realfag, hevda kunnskapsminister Torbjørn Røe Isaksen då regjeringa annonserte si realfagssatsing. Målet med satsinga er at barn og unge skal få betre kompetanse i realfag, at fleire skal prestere på høgt nivå, og at dette skal kome arbeidslivet til gode. I samband med satsinga introduserte Isaksen omgrepet «realfagsheltar».
- Ein realfagshelt er ein person som kan vere eit viktig førebilete for andre. Det kan vere ein som viser at realfag «kan redde verda», for å bruke litt store ord. Det kan vere forskarar som utviklar nye livreddande medisinar. Eller det kan vere ingeniørar som borar brønnar som gjev tilgang til reint drikkevatn for tusenvis av menneske i tørkeramma område, seier Isaksen til Forskerforum.
Han presiserer at ein realfagshelt, slik han ser det, også kan vere kvardagslege typar som ikkje er mindre viktige av den grunn.
- Eg kan trekke fram Selda Ekiz som gjennom program som Newton og Barn ingen adgang har gjort realfag spennande for mange barn og unge. Eller Sunniva Rose som også har gjort mykje for å bryte ned mytar om jenter og realfag. Som kjernefysikar og bloggar er ho eit godt døme på at kvinner kan velje seg ein karriere innanfor realfag.
Symbol på utvikling
Isaksen er ikkje åleine om å ønskje seg fleire realfagsheltar. Stadig uttrykkjer nokon uro over at vitskapen, og då særleg naturvitskapen, ikkje får respekten han fortener. Noko av den same tankegangen ser ut til å ligge bakom Forskerforbundets Hjernekraftverk-kampanje, der skinande plakatar av norske «forskarsuperstjerner» skal medverke til at forskarane får høgare status, og at norsk forskings- og utdanningsinnsats skal bli styrkt.
Men står det så dårleg til med respekten for forskarane og for realfaga? For nokre år sidan ville psykologiprofessoren James H. Liu og kollegaer undersøke om globaliseringa har ført til ein felles global kultur. Som eksperimentelle psykologar ofte gjer, undersøkte dei haldningane hos universitetsstudentar, denne gongen i 37 ulike land. Studentane vart presenterte for ei lang liste med historisk kjente personar, og bedne om å rangere dei frå positive til negative. Dei mest positive, og minst kontroversielle, figurane var vitskapsmennene Einstein og Newton.
Liu tykkjer det er interessant å spekulere på kvifor nettopp vitskapsmenn ser ut til å bli oppfatta positivt over heile kloden, medan til dømes humanitære figurar som Gandhi og Nelson Mandela var meir kontroversielle.
- Einstein passar med stereotypen om den distré professoren, men han var også oppteken av humanitært arbeid, og den kombinasjonen gjev større, vedvarande ry. Dessutan er både Einstein og Newton representantar for ein æra: Einstein for den moderne fysikkens gullalder, og Newton for opplysningstida. Det er sjeldan at store vitskapsfolk er einsame ulvar, dei blir i staden oppfa
Gå til mediet- Ein realfagshelt er ein person som kan vere eit viktig førebilete for andre. Det kan vere ein som viser at realfag «kan redde verda», for å bruke litt store ord. Det kan vere forskarar som utviklar nye livreddande medisinar. Eller det kan vere ingeniørar som borar brønnar som gjev tilgang til reint drikkevatn for tusenvis av menneske i tørkeramma område, seier Isaksen til Forskerforum.
Han presiserer at ein realfagshelt, slik han ser det, også kan vere kvardagslege typar som ikkje er mindre viktige av den grunn.
- Eg kan trekke fram Selda Ekiz som gjennom program som Newton og Barn ingen adgang har gjort realfag spennande for mange barn og unge. Eller Sunniva Rose som også har gjort mykje for å bryte ned mytar om jenter og realfag. Som kjernefysikar og bloggar er ho eit godt døme på at kvinner kan velje seg ein karriere innanfor realfag.
Symbol på utvikling
Isaksen er ikkje åleine om å ønskje seg fleire realfagsheltar. Stadig uttrykkjer nokon uro over at vitskapen, og då særleg naturvitskapen, ikkje får respekten han fortener. Noko av den same tankegangen ser ut til å ligge bakom Forskerforbundets Hjernekraftverk-kampanje, der skinande plakatar av norske «forskarsuperstjerner» skal medverke til at forskarane får høgare status, og at norsk forskings- og utdanningsinnsats skal bli styrkt.
Men står det så dårleg til med respekten for forskarane og for realfaga? For nokre år sidan ville psykologiprofessoren James H. Liu og kollegaer undersøke om globaliseringa har ført til ein felles global kultur. Som eksperimentelle psykologar ofte gjer, undersøkte dei haldningane hos universitetsstudentar, denne gongen i 37 ulike land. Studentane vart presenterte for ei lang liste med historisk kjente personar, og bedne om å rangere dei frå positive til negative. Dei mest positive, og minst kontroversielle, figurane var vitskapsmennene Einstein og Newton.
Liu tykkjer det er interessant å spekulere på kvifor nettopp vitskapsmenn ser ut til å bli oppfatta positivt over heile kloden, medan til dømes humanitære figurar som Gandhi og Nelson Mandela var meir kontroversielle.
- Einstein passar med stereotypen om den distré professoren, men han var også oppteken av humanitært arbeid, og den kombinasjonen gjev større, vedvarande ry. Dessutan er både Einstein og Newton representantar for ein æra: Einstein for den moderne fysikkens gullalder, og Newton for opplysningstida. Det er sjeldan at store vitskapsfolk er einsame ulvar, dei blir i staden oppfa
